Deze website gebruikt cookies voor een correcte werking. Zie ook ons privacybeleid.
Wij, Stichting Amsterdam heeft een Keuze, stellen namens alle Amsterdammers een eis in tegen de gemeente. Marijn Kingma en haar collega's van Höcker Advocaten staan ons hierin bij.
De eis die wij aan de rechter voorleggen, is bijna niet eenvoudiger te formuleren: houd je aan de Verordening Toerisme in Balans, die de gemeenteraad vrijwel unaniem heeft aangenomen.
Via een aangetekende brief en een publicatie in Het Parool hebben wij de wethouder Sofyan Mbarki uitgenodigd voor een gesprek. Dit gesprek met de wethouder en zijn team heeft op 15 mei 2025 plaatsgevonden, maar het heeft niet het door ons gewenste resultaat opgeleverd, namelijk concrete toezeggingen om toeristenovernachtingen te beperken tot maximaal 20 miljoen per jaar.
Op 26 mei 2025 hebben onze advocaten de gemeente daarom gesommeerd zich aan haar eigen verordening te houden. De sommatie is hier binnenkort terug te vinden.
We verwachten dat de wethouder geen gevolg geeft aan onze sommatie om op korte termijn de afspraken vanuit de verordening na te komen. Bij gebrek hieraan zullen onze advocaten een dagvaarding indienen bij de rechter, waarmee het juridische proces zal starten
Door drukte bij de rechtbank en de mogelijkheid dat andere partijen zich zullen voegen, is het lastig een exacte tijdsplanning te geven. We hopen dat de zitting vlak voor de verkiezingen plaatsvindt en dat de uitspraak er is voordat de coalitieonderhandelingen beginnen. Op die manier kan het door de rechter opgelegde beleid direct worden opgenomen in het coalitieakkoord. Zoals gezegd, is deze tijdlijn echter onzeker. Hoe dan ook: we blijven met dit juridisch proces druk zetten op de gemeente zolang dat nodig is.
De rechter zal beoordelen of de eis breed wordt ondersteund. Het helpt uiteraard dat 30.000 Amsterdammers onze petitie hebben ondertekend, de verordening vrijwel unaniem is aangenomen en verschillende andere partijen zich bij ons hebben aangesloten.
Toch is het van groot belang dat zoveel mogelijk mensen de collectieve actie blijven ondersteunen via het formulier op deze website.
De rechter zal ook beoordelen of de in de verordening genoemde aantallen slechts een inspanningsverplichting zijn, of dat er daadwerkelijk een resultaat is afgesproken. Zonder te diep op de juridische details in te gaan: in de verordening is een maximum aantal overnachtingen vastgesteld. Niet in vage termen als "niet meer dan wenselijk" of "een aantal dat recht doet aan alle belanghebbenden", maar heel concreet: niet meer dan 20 miljoen overnachtingen.
Belangrijk om hierbij te benadrukken is dat de gemeenteraad vrij is dit aantal te wijzigen. Als wetgever kan de raad de grens met een simpele stemronde verhogen tot bijvoorbeeld 30 miljoen. Maar dit doen de partijen bewust niet, omdat zij weten dat kiezers hen hierop kunnen afrekenen bij de volgende verkiezingen.
Juist deze hypocrisie maakt de positie van de gemeente in deze zaak lastig.
De rechter zal niet snel bepalen dat de gemeente een specifieke maatregel moet opleggen. Dat past niet binnen de scheiding der machten. Wat de rechter wél zal bekijken, is of er maatregelen beschikbaar zijn waarmee de gemeente aan de verordening kan voldoen, of dat dit feitelijk onmogelijk is.
De verordening vereist namelijk dat effectieve maatregelen worden genomen, zonder daarbij voor te schrijven welke dat precies moeten zijn.
De gemeente heeft zelf verschillende onderzoeken laten uitvoeren naar mogelijke maatregelen. Daaruit blijkt dat het zeker mogelijk is om het aantal overnachtingen onder de 20 miljoen te houden. Uiteraard kleven er voor- en nadelen aan alle opties, maar juist daarom is de verordening opgesteld: er moet een pakket aan maatregelen komen waar partijen “het minst tegen zijn,” dat tegelijkertijd het beoogde effect bereikt.
Een greep uit de mogelijke maatregelen:
Toeristenbelasting verhogen:
Een hogere toeristenbelasting zal leiden tot minder toeristen én levert de gemeente extra inkomsten op. Uit gemeentelijk onderzoek blijkt dat de toeristenbelasting verhogen met 25%-punt leidt tot 3,5 miljoen minder toeristenovernachtingen én 250 miljoen euro extra inkomsten per jaar.
Softdrugspas invoeren:
Door een paspoort voor softdrugs in te voeren (zoals onderzocht door de gemeente), zou naar verwachting 17% van de toeristen waarschijnlijk of zeker niet meer naar Amsterdam komen.
Hotelvergunningen opkopen:
Met de extra inkomsten uit de toeristenbelasting kunnen hotelvergunningen worden opgekocht, zodat het aantal beschikbare overnachtingsplekken afneemt. De vrijgekomen panden kunnen vervolgens een nuttige bestemming krijgen, zoals studentenwoningen, woningen voor cruciale beroepen of ondernemingen die zich richten op Amsterdammers.
Publiekstrekkers verplaatsen of hervormen:
Belangrijke publiekstrekkers, zoals de Wallen, kunnen een andere locatie of vorm krijgen.
Zouden we in een ideale wereld zonder overtoerisme voor deze maatregelen zijn? Nee. Maar niets doen is geen optie; er móet gekozen worden. Uiteraard staat het de gemeente vrij om ook andere effectieve maatregelen te nemen.
Na de financiële crisis van 2008 werd er -begrijpelijkerwijs- hard ingezet op de groei van toerisme in Amsterdam. Er werden veel hotelvergunning uitgegeven, Amsterdam kreeg een uitzondering zodat ook toeristen coffeeshops mochten bezoeken en er werd zelfs ingezet op city marketing met iAmsterdam.
Vanaf 2014 begonnen verschillende politieke partijen in te zien dat het wel erg goed ging met het aanjagen van toerisme en dat dit op korte termijn tot problemen zou gaan leiden. Vrijwel alle partijen schreven in hun partijprogramma dat toerisme in balans moet zijn met de belangen van bewoners. Er waren toen 12 miljoen overnachtingen, minder dan de helft van het huidige aantal.
Om toerisme echt onder controle te krijgen, moeten er maatregelen genomen worden waar niet iedereen voor is. Anders was er natuurlijk geen probleem geweest. Bijna alle partijen waren tegen verdere groei van toerisme, maar elke partij was wel tegen een aantal concrete maatregelen. Hogere toeristenbelasting? Past niet bij het profiel van D66. Geen toeristen in coffeeshops? Gaat GroenLinks voor liggen en de PvdA ziet het ook niet zitten. Meer controle over toeristenshops? Tegen het zere ondernemersbeen van de VVD.
Het bleef dus bij een stoere uitspraak hier en een commissietje daar, terwijl het aantal toeristen elk jaar met meer dan 10% groeide.
In 2020 hebben wij daarom samen met 30.000 Amsterdammers druk op de gemeenteraad gezet om nu echt met beleid te komen. We zijn met alle partijen om de tafel gegaan en hebben gezamenlijk een verordening gemaakt waarin de partijen zichzelf en elkaar verplichtten om het aantal toeristenovernachtingen tussen de 10 en 20 miljoen te houden. Het is aan de politiek om te bepalen welke maatregelen, maar er moeten maatregelen genomen worden als het aantal overnachtingen buiten de bandbreedte valt.
De gemeenteraad heeft de verordening met 44 van de 45 stemmen aangenomen. Helaas blijkt het in de politiek makkelijker om iets te beloven, dan om iets echt te doen. Dit jaar vinden er meer dan 25 miljoen overnachtingen plaats en volgend jaar zullen dit er weer heel vele meer zijn. De gemeente doet vrijwel niets effectiefs om dit tegen te gaan en houdt zich daarmee niet aan de verordening.
Daar vertrouwen we op. Het is voor ons een principekwestie dat de gemeente aan haar woord gehouden wordt. Wij hebben alles volgens de democratische spelregels gedaan.
Het kan en mag dan niet zo zijn dat deze afspraken vervolgens zonder gevolgen worden genegeerd. Zo kan een rechtsstaat niet functioneren.
Onze advocaten schatten de kans op succes goed in, maar zekerheid is er nooit. Er blijft altijd sprake van een spanningsveld tussen de rechterlijke en wetgevende macht.